Комбу Бижек. Ховаганнар

 ХОВАГАННАР
 
Аккыр, ногаан, ала-шокар,
Алдын-сарыг, челээш өңнүг,
Чуруп каан дег чүзүн хээлиг
Чүден чараш ховаганнар.
 
Дезип ойлап ужукпаңар,
Дегийт сүрүп, тудуп аар мен.
Черим-чуртум өңгүр каазын
Дам-дам шимеп, диргизип кээр
Чечектерге сыргалар бооп,
Таалап ойнаан ховаганнар,
Сайзанаамга шайлаар силер,
Садым чечээн каастаар силер.
 
ЧЫРЫК  ХҮНҮМ,  ХҮННЕ!
 
Хөлге эштип, ойнап тур бис,
Хөглүг-даа-дыр, солун-даа-дыр .
Кара булут, шаптык болуп,
Кайыын чүге үнүп келдиң?
 
Хөлеге, чана бер,
Хүннээрээм, чедип кел!
 
Элезинге дөгеленип,
Ээремге шымнып тур бис.
Сырынчыгаш, булутту сен
Сывыртап кээп канчаарың ол?
 
Сырын, булут, ыра,
Чырык хүнүм, хүнне!
 
БАШТАЙГЫ ХАР
 
Кончуг калбак
Кодан-майык
Чагган харның
Чаражын аар!
 
Чергележип,
Четтинчипкеш,
Бадып турда,
Парашют-ла.
 
Саарылган хар,
Сагыш ышкаш,
Чуңгулаар даам
Шуглай берди.
 
Адыжымга
Ак хар кээп,
Эсти дүштү,
Элдепейлиин.
 
Ол-даа канчаар,
Оолдар, оолдар!
Шанак, хаактыг
Чаржыылыңар!
 
ЧАРЖЫП ТУРДУМ
 
Артыы дагдан
Аккал-биле
Шанаам мунгаш,
Чаржып турдум.
 
Кадыр ийлеп
Халдып баткаш,
Дошка чедип,
Доктаар бис бе?
 
Эниим шоваа,
Эрес болгаш,
Черле калбас,
Чергележир.
 
Ээргилеп,
Эргеленип,
Халып кел-ле,
Халбактаныр.
 
Шанаам чайлып,
Чаа-ла уштум.
Дүвү-хары
Дуй шаап келди.
 
Аккал улам
Амыраанзыг,
Оюн эреп,
Ойтур тыртты.
 
Катап тургаш,
Караш дидим.
Аккал ам-на
Артып калды.
 
ЧАДАГ-ТЕРГЕМ  КОҢГАЗЫ
 
Чадаг-тергем коңгазы бо, дың-дың-дың,
Чараш кылаң каңдан кылган, дың-дың-дың.
Оолдарга мендим база дың-дың-дың,
Оюп эрткеш, база медээм дың-дың-дың.
 
Оолдарга мендим база дың-дың-дың,
Ойнаарынче чалаарымда, дың-дың-дың.
«Чаржыптаал!» дээн кыйгым ол-ла.
Чаны-биле сүрүп эрткеш, дың-дың-дың.
 
Ойнап-ойнап чанарымда, дың-дың-дың,
Оолдар-даа байырлажыр, дың-дың-дың.
Чайны өттүр үзүктелбес, дың-дың-дың,
Чадаг-тергем чаңгызы ийин, дың-дың-дың.
 
КАЗЫРГЫ
 
Ээриил ышкаш
Ээрлип, чуулган
Казыргының
Кайгамчыктыын.
 
Куу доозун,
Кургаг сиген
Ораап-долгаан
Ооң күштүүн.
 
Чеп эжип,
Черни дээрге
Кожуптар деп
Кордажык бе?
 
Кадарчының
Калбак бөргүн
Ушта соккаш,
Ужугупту.
 
Хову кежир
Коогайнып,
Ол-бо булгап,
Ойлай берди.
 
КӨВҮРҮГДЕ  БУГАЖЫК
 
Саарыглыг кызаа хемде
Чаңгыс манза көвүрүг бар.
Аалывыстың анайлары
Аңаа ойнаар мындыг чүве.
 
Молдургажык бугажыктың
Бодалынга чүү киржик?
Анайларга күжүн дөгеп,
Аажок-ла хөөреп үнген.
 
Улуг кара карактарын
Уштунгуже хере көрүп,
«Деңнежиптер шааңар чок!» деп,
Дээрже доозун чашкылаан-даа.
 
Чоон мойнун долгагылап,
Чоргаарланып бустагылап,
Оруунда-ла турганнарны
Ол-бо шелип чедип келген.
 
Чиңге манза көвүрүгже
Чиге базып үнүплеткен.
Таптыг үш-даа баспайн чорааш,
Тайгаш, сугже караш-ла дээн.
 
Терең, шапкын, күштүг сугга
Демги буга оюнчук-ла.
Бөмбүк ойнаан чүве ышкаш,
Бөрбеңнедип алгаш барган.
 
«Айыыл болду, тудуңар!» деп,
Анайлар-даа хөлзеп үнген.
Бора талды аңаа сунуп,
Молдургажыын уштуп алган.